Ung thư tiêu hóa là một nhóm bệnh ung thư phổ biến và nguy hiểm nhất hiện nay. Việc hiểu rõ về các loại ung thư tiêu hóa, dấu hiệu nhận biết và cách phòng ngừa là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe. Cùng đi tìm hiểu 7 loại ung thư đường tiêu hóa thường gặp và các thông tin liên quan qua bài viết dưới đây!

Ung thư tiêu hóa là gì?

Ung thư tiêu hóa là thuật ngữ dùng để chỉ nhóm các loại ung thư xuất hiện ở các cơ quan thuộc hệ tiêu hóa, bao gồm thực quản, dạ dày, gan, tuyến tụy, túi mật, đại tràng, trực tràng và hậu môn. Đây là các loại ung thư phổ biến và có tỷ lệ tử vong cao, đặc biệt khi phát hiện muộn.

Ung thư dạ dày và ung thư đại trực tràng nằm trong top 5 loại ung thư phổ biến nhất trên toàn thế giới. PGS,TS Đào Xuân Cơ, Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai cho biết:

“Thống kê của GLOBOCAN, mỗi năm Việt Nam có gần 200 nghìn người mắc mới và khoảng 100 nghìn ca tử vong do bệnh lý ung thư. Trong đó, ung thư đường tiêu hóa chiếm hơn 30%, thường gặp nhất là ung thư gan (14,5%), kế đến là ung thư dạ dày (9,8%), ung thư đại trực tràng (9%)…” (1)

Theo Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ (NCI), ung thư tiêu hóa là một nhóm các loại ung thư phổ biến bao gồm ung thư gan, dạ dày, đại trực tràng, thực quản, và tụy. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do ung thư, chiếm tới 65% các ca tử vong ở khu vực châu Á vào năm 2018, với xu hướng gia tăng đặc biệt tại các quốc gia có kinh tế đang phát triển​ (2)

Trung bình, mỗi năm Việt Nam có từ 11.000 đến 12.000 người mắc mới ung thư dạ dày trong đó khoảng 8.000 người tử vong. (4)

7 loại ung thư tiêu hóa thường gặp

1. Ung thư dạ dày

Ung thư dạ dày là một loại ung thư đường tiêu hóa cực kỳ phổ biến, xảy ra khi các tế bào bất thường phát triển không kiểm soát ở lớp niêm mạc dạ dày, dẫn đến hình thành khối u. Nguyên nhân gây bệnh thường liên quan đến vi khuẩn Helicobacter pylori, thói quen ăn uống không lành mạnh hoặc do yếu tố di truyền.

Dấu hiệu nhận biết ung thư dạ dày: Đau bụng vùng thượng vị, buồn nôn, chán ăn, sụt cân nhanh chóng, cảm giác đầy bụng ngay cả khi ăn rất ít. Ở giai đoạn muộn, có thể xuất hiện hiện tượng nôn ra máu hoặc phân đen.

2. Ung thư thực quản

Ung thư thực quản ảnh hưởng đến ống dẫn thức ăn từ họng đến dạ dày. Bệnh này thường phát triển âm thầm, được phát hiện khi các triệu chứng trở nên nghiêm trọng.

Dấu hiệu ung thư thực quản: Khó nuốt, đau ngực, khàn tiếng kéo dài, sụt cân không rõ lý do, cảm giác vướng khi ăn uống.

3. Ung thư gan

Ung thư gan cũng là một loại ung thư đường tiêu hóa phổ biến, đặc biệt tại các quốc gia châu Á, nơi tỷ lệ nhiễm viêm gan B và C cao. Ngoài viêm gan, xơ gan do rượu bia cũng là yếu tố nguy cơ lớn.

Triệu chứng của ung thư gan: Cảm giác nặng hoặc đau tức vùng hạ sườn phải, vàng da, vàng mắt, mệt mỏi, buồn nôn.

Một báo cáo từ Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ chỉ ra rằng tỷ lệ sống sót sau 5 năm của bệnh nhân ung thư gan tại Mỹ chỉ khoảng 18%. Nguyên nhân chính là do phần lớn các trường hợp ung thư gan được phát hiện ở giai đoạn muộn, khi bệnh đã tiến triển nặng và các lựa chọn điều trị trở nên hạn chế. Ở giai đoạn đầu, khi ung thư chưa lan rộng, tỷ lệ sống sót có thể cao hơn đáng kể, nhưng việc phát hiện sớm thường bị cản trở bởi các triệu chứng không rõ ràng hoặc dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác (3)

4. Ung thư tuyến tụy

Ung thư tuyến tụy là loại ung thư tiêu hóa khó phát hiện, thường chỉ được chẩn đoán khi đã ở giai đoạn muộn. Các yếu tố nguy cơ bao gồm di truyền, tiểu đường và lối sống không lành mạnh.

Dấu hiệu của ung thư tuyến tụy: Đau bụng lan ra sau lưng, giảm cân không rõ lý do, vàng da, buồn nôn và chán ăn.

5. Ung thư đại trực tràng

Ung thư đại trực tràng thường gặp ở người trên 50 tuổi hoặc những người có tiền sử gia đình mắc bệnh. Lối sống ít vận động và chế độ ăn nhiều chất béo là yếu tố nguy cơ chính.

Triệu chứng của ung thư đại trực tràng: Thay đổi thói quen đại tiện, xuất hiện máu trong phân, đau bụng kéo dài, mệt mỏi và giảm cân.

6. Ung thư túi mật

Ung thư túi mật là một loại ung thư tiêu hóa ít gặp hơn, nhưng có liên quan chặt chẽ đến sỏi mật và viêm túi mật mãn tính.

Dấu hiệu của ung thư túi mật: Đau vùng bụng trên bên phải, buồn nôn, vàng da và sụt cân.

6. Ung thư hậu môn

Ung thư hậu môn thường liên quan đến nhiễm virus HPV, lối sống không lành mạnh hoặc hệ miễn dịch suy yếu.

Triệu chứng của ung thư hậu môn: Đau hoặc chảy máu hậu môn, ngứa kéo dài, khối u bất thường xung quanh hậu môn.

Nguyên nhân gây ung thư tiêu hóa

Khoảng 10% người dân Việt mắc các bệnh về đường tiêu hóa, phần lớn do chế độ ăn uống không hợp lý. Tiêu thụ thịt đỏ quá nhiều và thiếu rau củ là nguyên nhân gia tăng nguy cơ mắc các bệnh về chuyển hóa và ung thư​. (4)

Các nguyên nhân chính gây ung thư tiêu hóa bao gồm:

1. Chế độ ăn uống không lành mạnh:
   – Tiêu thụ thực phẩm chế biến sẵn, thịt đỏ, hoặc thực phẩm nhiều muối và dầu mỡ có liên quan đến nguy cơ mắc ung thư dạ dày và đại trực tràng.
   – Thiếu chất xơ từ rau củ, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt cũng góp phần làm tăng nguy cơ.
2. Thói quen sống:
   – Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ ung thư thực quản, dạ dày, và tuyến tụy.
   – Sử dụng rượu bia thường xuyên có liên quan đến ung thư gan, thực quản, và dạ dày.
3. Nhiễm trùng:
   – Nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori (H. pylori) là nguyên nhân hàng đầu gây viêm loét và ung thư dạ dày.
   – Viêm gan B và C có thể dẫn đến xơ gan và ung thư gan.
   – Nhiễm virus HPV có thể gây ung thư hậu môn.
4. Bệnh lý mãn tính:
   Viêm loét dạ dày, bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD), và viêm ruột (như Crohn, viêm loét đại tràng) có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư.
5. Yếu tố di truyền:
   Người có tiền sử gia đình mắc ung thư tiêu hóa hoặc các hội chứng di truyền như hội chứng Lynch, hội chứng đa polyp gia đình (FAP) có nguy cơ cao hơn.
6. Tuổi tác và giới tính:
   Nguy cơ mắc ung thư tiêu hóa tăng theo tuổi, và một số loại ung thư có thể phổ biến hơn ở nam giới, chẳng hạn như ung thư gan và dạ dày.
7. Tiếp xúc hóa chất độc hại:
   Làm việc trong môi trường có tiếp xúc với hóa chất độc hại như amiăng hoặc nitrosamine có thể làm tăng nguy cơ ung thư tiêu hóa.

Cảnh báo dấu hiệu ung thư đường tiêu hóa

Dấu hiệu ung thư đường tiêu hóa thường không rõ ràng trong giai đoạn đầu, dẫn đến nhiều người thường bỏ qua hoặc bị nhầm lẫn với các bệnh tiêu hóa thông thường. Tuy nhiên, nhận biết sớm những biểu hiện bất thường là yếu tố quan trọng giúp cải thiện tiên lượng bệnh. Các triệu chứng ung thư đường tiêu hóa đáng chú ý bao gồm:

• Đau bụng kéo dài không rõ nguyên nhân: Thường xuyên xuất hiện cảm giác khó chịu hoặc đau âm ỉ vùng bụng, đặc biệt nếu không liên quan đến ăn uống hay các yếu tố thông thường.
• Sụt cân đột ngột: Giảm cân không giải thích được có thể là dấu hiệu cơ thể đang chống lại sự phát triển của khối u.
• Mệt mỏi không rõ lý do: Tình trạng suy nhược, thiếu năng lượng kéo dài dù nghỉ ngơi đầy đủ có thể liên quan đến thiếu máu do mất máu tiềm ẩn.
• Thay đổi thói quen đại tiện: Tiêu chảy, táo bón, hoặc phân thay đổi màu sắc, hình dạng trong thời gian dài có thể cảnh báo ung thư đại trực tràng hoặc các cơ quan khác trong hệ tiêu hóa.
• Chảy máu bất thường: Có máu trong phân hoặc nôn ra máu là những triệu chứng nghiêm trọng cần được kiểm tra ngay lập tức.

Các dấu hiệu trên có thể không đặc hiệu cho ung thư, nhưng chúng là tín hiệu cần thiết để thực hiện tầm soát sớm. Việc thăm khám kịp thời giúp phát hiện bệnh ở giai đoạn đầu, khi khả năng điều trị thành công cao hơn rất nhiều.

Phương pháp phòng ngừa ung thư tiêu hóa

GS-TS Lê Danh Tuyên, Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho biết:

“Đường tiêu hóa, cụ thể là đường ruột, nơi tập trung tới hơn 70% thành phần hệ miễn dịch cũng chính là địa điểm hệ miễn dịch và vi khuẩn gặp nhau. Hệ tiêu hóa khỏe mạnh là hệ tiêu hóa được hỗ trợ bởi hệ miễn dịch mạnh mẽ, bảo vệ cơ thể trước các tấn công liên tục từ tác nhân gây bệnh trong thức ăn.”(4)

Để phòng ngừa ung thư tiêu hóa có hiệu quả, đòi hỏi sự kết hợp giữa chế độ ăn uống lành mạnh, thói quen sống tích cực và khám sức khỏe định kỳ. Dưới đây là một số phương pháp hiệu quả:

1. Chế độ ăn uống khoa học:

• Tăng cường tiêu thụ rau xanh, trái cây tươi, và thực phẩm giàu chất xơ như ngũ cốc nguyên hạt.
• Hạn chế thức ăn chế biến sẵn, thực phẩm nhiều dầu mỡ, muối, hoặc đường. Đặc biệt, hạn chế ăn thịt đỏ và thịt chế biến như xúc xích, thịt xông khói, vốn được liên kết với nguy cơ ung thư đại trực tràng.
• Uống đủ nước và bổ sung các thực phẩm giàu chất chống oxy hóa như vitamin C, E, và các loại hạt.

2. Thói quen sinh hoạt lành mạnh:

• Tránh hút thuốc lá và hạn chế tiêu thụ rượu bia, vì cả hai đều là tác nhân chính gây ung thư gan, thực quản, và dạ dày.
• Duy trì cân nặng hợp lý thông qua chế độ ăn uống điều độ và tập thể dục thường xuyên, giúp giảm nguy cơ viêm nhiễm và các bệnh mạn tính liên quan đến ung thư.

3. Tiêm phòng:

• Tiêm phòng viêm gan B để giảm nguy cơ mắc ung thư gan.
• Phụ nữ nên tiêm phòng HPV để ngăn ngừa ung thư hậu môn và một số loại ung thư khác có liên quan đến virus này.

4. Giảm căng thẳng và ngủ đủ giấc:

• Quản lý stress bằng các hoạt động như yoga, thiền, hoặc các bài tập hít thở sâu, kết hợp với giấc ngủ đủ và chất lượng, giúp cơ thể tái tạo và duy trì hệ miễn dịch khỏe mạnh.

Kiểm tra sức khỏe định kỳ:

• Thực hiện các xét nghiệm và tầm soát ung thư tiêu hóa phù hợp với độ tuổi và tình trạng sức khỏe, đặc biệt đối với những người có tiền sử gia đình mắc ung thư. Ví dụ, nội soi tiêu hóa định kỳ có thể giúp phát hiện sớm các khối u hoặc tổn thương tiền ung thư.
• Theo dõi và điều trị các bệnh lý mãn tính như viêm gan, viêm loét dạ dày, hoặc bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản để ngăn ngừa tiến triển thành ung thư tiêu hóa.

Tầm soát ung thư đường tiêu hóa

Tầm soát ung thư đường tiêu hóa là phương pháp cực kỳ quan trọng để phát hiện sớm các dấu hiệu ung thư hoặc các tổn thương tiền ung thư trước khi các triệu chứng rõ rệt xuất hiện. Việc phát hiện sớm các bệnh ung thư tiêu hóa giúp tăng khả năng điều trị thành công, giảm thiểu nguy cơ và cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

Tầm soát ung thư đường tiêu hóa bằng cách nào?

Các phương pháp tầm soát ung thư tiêu hóa hiện nay bao gồm nội soi tiêu hóa, xét nghiệm máu tìm các dấu ấn ung thư và các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh như siêu âm, CT, MRI. Nội soi tiêu hóa giúp phát hiện trực tiếp các tổn thương trong dạ dày, thực quản, đại tràng và trực tràng, trong khi các xét nghiệm máu và hình ảnh hỗ trợ đánh giá mức độ lan rộng của bệnh. Việc kết hợp các loại phương pháp khác nhau trong tầm soát sẽ giúp bác sĩ chẩn đoán với độ chính xác cao, tránh việc nhầm lẫn u lành thành ung thư, gây sai lệch thông tin ảnh hưởng lớn đến kết quả điều trị cũng như tâm lý bệnh nhân..

Quy trình tầm soát ung thư đường tiêu hóa

Quy trình tầm soát ung thư tiêu hóa thường bao gồm các bước như sau, đặc biệt đối với đối tượng có nguy cơ cao:

Bước 1: Đánh giá nguy cơ ban đầu

• Khám lâm sàng: Bác sĩ thu thập thông tin về tiền sử bệnh lý cá nhân và gia đình, lối sống (chế độ ăn uống, tần suất hút thuốc, bia rượu…) và các triệu chứng hiện tại đang gặp phải (nếu có).
• Đánh giá nguy cơ ung thư: Dựa vào giới tính, độ tuổi, di truyền và các yếu tố môi trường

Bước 2: Thực hiện các xét nghiệm sàng lọc cơ bản

• Xét nghiệm máu: Kiểm tra các chỉ số như chất chỉ điểm ung thư (CEA, AFP, CA 19-9), công thức máu, và chức năng gan.
• Xét nghiệm phân: Phát hiện máu ẩn trong phân, đặc biệt để tầm soát ung thư đại trực tràng.
• Nội soi tiêu hóa: Kiểm tra thực quản, dạ dày, tá tràng và đại trực tràng. Phương pháp này giúp phát hiện sớm các khối u hoặc tổn thương tiền ung thư.

Bước 3: Chẩn đoán hình ảnh

• Siêu âm bụng: Đánh giá gan, mật, tụy, và các cơ quan khác trong ổ bụng.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT scan) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI): Xác định các tổn thương hoặc khối u ở giai đoạn sớm.
• PET-CT: Áp dụng với các trường hợp có nguy cơ cao để phát hiện di căn hoặc tổn thương nhỏ.

Bước 4: Thực hiện sinh thiết (nếu cần)

• Khi phát hiện bất thường qua nội soi hoặc hình ảnh, bác sĩ sẽ tiến hành sinh thiết để xác nhận tính chất lành hay ác tính của tổn thương.

Bước 5: Đọc kết quả, kết luận và tư vấn:

• Bác sĩ tổng hợp kết quả từ các xét nghiệm, nội soi và hình ảnh học để đưa ra chẩn đoán.
• Nếu cần, hướng dẫn người bệnh đến các phương pháp điều trị phù hợp hoặc lập kế hoạch theo dõi định kỳ.

Gói tầm soát ung thư đường tiêu hóa tại Bệnh viện Đa khoa Hà Nội

Bệnh viện Đa khoa Hà Nội cung cấp gói khám tầm soát ung thư cho nữ, cho nam, tầm soát ung thư toàn diện, tầm soát ung thư đường tiêu hóa phù hợp với từng đối tượng và độ tuổi. Các gói tầm soát này bao gồm các xét nghiệm chuyên sâu, giúp phát hiện sớm các dấu hiệu ung thư hoặc các vấn đề sức khỏe liên quan đến hệ tiêu hóa.

Thực hiện tầm soát ung thư không chỉ giúp phát hiện ung thư ở giai đoạn đầu mà còn có thể phát hiện các tổn thương tiền ung thư, giúp can thiệp kịp thời trước khi bệnh phát triển nặng. Gói tầm soát ung thư đường tiêu hóa tại Bệnh viện Đa khoa Hà Nội gồm:

1. Khám lâm sàng
2. Xét nghiệm tìm dấu ấn ung thư đường tiêu hóa (CEA)
3. Xét nghiệm tìm dấu ấn ung thư dạ dày (CA 72.4)
4. Xét nghiệm thời gian prothrombin(PT: Prothrombin Time) bằng máy tự động
5. Xét nghiệm thời gian thromboplastin một phần hoạt hóa (APTT: Activated Partial Thromboplastin Time) bằng máy tự động
6. Định lượng Fibrinogen phương pháp Clauss- phương pháp trực tiếp. bằng máy tự động
7. Tổng phân tích tế bào máu ngoại vi (27 thông số) ( Đánh giá các bệnh lý về máu như: thiếu máu. viêm nhiễm….)
8. Test Vi khuẩn HP bấm niêm mạc ( Tìm vi khuẩn Hp trong dạ dày )
9. Nội soi dạ dày ( Đánh giá các bệnh lý về đường tiêu hóa trên : Thực quản. dạ dày. tá tràng)
10. Nội soi đại tràng ( Đánh giá các bệnh lý về đường tiêu hóa dưới: đại tràng. trực tràng)
11. Gây mê dạ dày đại tràng

TẦM SOÁT UNG THƯ ĐƯỜNG TIÊU HÓA BỆNH VIỆN ĐA KHOA HÀ NỘI

Bệnh viện Đa khoa Hà Nội cam kết cung cấp dịch vụ khám chữa bệnh chất lượng cao với đội ngũ bác sĩ chuyên gia, trang thiết bị hiện đại và quy trình tầm soát chuyên nghiệp. Việc tầm soát ung thư tiêu hóa không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe mà còn mang lại sự yên tâm cho các gia đình.

Câu hỏi thường gặp

1. Ung thư tiêu hóa có chữa được không?

Ung thư tiêu hóa hoàn toàn có khả năng chữa trị nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm. Các phương pháp điều trị như phẫu thuật, hóa trị, xạ trị hoặc liệu pháp nhắm trúng đích mang lại kết quả khả quan. Đặc biệt, tỷ lệ sống sau 5 năm của bệnh nhân phát hiện ở giai đoạn đầu có thể lên tới 90%, tùy thuộc vào loại ung thư và tình trạng sức khỏe của người bệnh.

2. Khi nào cần tầm soát ung thư tiêu hóa?

Tầm soát ung thư tiêu hóa được khuyến nghị cho:

• Người trên 40 tuổi hoặc có tiền sử gia đình mắc ung thư tiêu hóa.
• Người có các triệu chứng như đau bụng kéo dài, chán ăn, sụt cân không rõ nguyên nhân, hoặc máu ẩn trong phân.
• Những ai có bệnh lý nền như viêm gan, viêm loét dạ dày, hoặc polyp đại tràng. Việc tầm soát định kỳ, mỗi năm một lần, là cần thiết để phát hiện sớm.

3. Nội soi tiêu hóa có đau không?

Nội soi tiêu hóa thường được thực hiện với gây mê nhẹ, giúp bệnh nhân không cảm thấy đau hoặc khó chịu. Quy trình chỉ kéo dài 15-30 phút và hoàn toàn an toàn nếu được thực hiện bởi đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm. Sau nội soi, người bệnh có thể nghỉ ngơi ngắn và trở lại sinh hoạt bình thường.

4. Lợi ích của việc tầm soát ung thư tiêu hóa là gì?

Tầm soát không chỉ giúp phát hiện ung thư ở giai đoạn sớm, khi cơ hội điều trị thành công cao, mà còn có thể phát hiện các tổn thương tiền ung thư như polyp hoặc viêm loét, từ đó can thiệp sớm để phòng ngừa bệnh tiến triển.

Ung thư tiêu hóa là nhóm bệnh nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và phát hiện sớm. Đừng chờ đợi cho đến khi có triệu chứng, hãy thực hiện tầm soát ung thư định kỳ để phát hiện ung thư tiêu hóa ngay từ giai đoạn đầu, giúp tăng tỷ lệ điều trị thành công. Liên hệ 0981 500 770 để được tư vấn và giải đáp những thông tin liên quan.

NGUỒN THAM KHẢO

1. “Ung thư đường tiêu hóa ngày càng tăng, chiếm hơn 30% tổng số ca mắc ung thư mới”, https://nhandan.vn/ung-thu-duong-tieu-hoa-ngay-cang-tang-chiem-hon-30-tong-so-ca-mac-ung-thu-moi-post800086.html, (13/12/2024)
2. “Gastrointestinal Cancers Global Burden Expected to Rise”, https://dceg.cancer.gov/news-events/news/2020/global-burden-gastro (13/12/2024)
3. “Liver Cancer: Prognosis and Survival Rates”, https://www.verywellhealth.com/liver-cancer-prognosis-5101464, (13/12/2024)
4. “10% người Việt mắc các bệnh về đường tiêu hóa”, https://nld.com.vn/suc-khoe/10-nguoi-viet-mac-cac-benh-ve-duong-tieu-hoa-20220505114513706.htm, (13/12/2024)