Thoát vị đĩa đệm L5 S1 là tình trạng đĩa đệm thoát vị nằm giữa đốt sống L5 và xương cùng S1. Vị trí này chịu áp lực lớn nhất từ ​​trọng lượng cơ thể và các hoạt động thể chất nên thường tiềm ẩn nguy cơ chấn thương cao. Bệnh lý hầu như không gây ra các triệu chứng lâm sàng ở giai đoạn đầu.

Thoát vị đĩa đệm L5 S1 là gì

Thoát vị đĩa đệm L5 S1 là hiện tượng thoát vị đĩa đệm nằm giữa đốt sống L5 và xương cùng S1.

Theo thống kê, ở nước ta có tới 17% người từ 60 tuổi trở lên bị đau lưng do ảnh hưởng của bệnh thoát vị đĩa đệm L5 S1.

Thoát vị đĩa đệm L5 S1 là thuật ngữ chỉ tình trạng đĩa đệm nối giữa đốt sống L5 và S1 bị thoái hóa, bao xơ bị vỡ ra gây dính nhân. Đây được coi là điểm tựa chính của cột sống và cũng là vị trí dễ bị thoát vị nhất.

Theo các chuyên gia, thoát vị đĩa đệm L5 S1 có tính chất mãn tính, diễn tiến dai dẳng và hầu như không có triệu chứng ở giai đoạn đầu. Biểu hiện bệnh lý thường bùng phát ở giai đoạn thoát vị thực sự, thoát vị có các mảnh sa xuống.

Nguyên nhân thoát vị đĩa đệm L5 S1

Bệnh thoát vị đĩa đệm L5 S1 có mối liên hệ mật thiết với yếu tố tuổi tác (lão hoá)

Theo các bác sĩ chuyên khoa, thoát vị đĩa đệm L5 S1 có mối quan hệ mật thiết với yếu tố tuổi tác (lão hóa). Khi chúng ta già đi, các cơ quan trong cơ thể, bao gồm cả đĩa đệm, có xu hướng thoái hóa.

Một số nguyên nhân của bệnh, bao gồm:

• Tuổi cao: Đây được coi là yếu tố thuận lợi làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mãn tính về xương khớp như thoát vị đĩa đệm, loãng xương, thoái hóa khớp, thoái hóa đốt sống,… Nguyên nhân là do tuổi cao làm suy yếu cấu trúc xương khớp, giảm độ dẻo dai và đàn hồi, dễ gây tổn thương khớp khi va chạm mạnh.
• Chấn thương: Chấn thương là một trong những nguyên nhân phổ biến gây thoát vị đĩa đệm L5 S1, đặc biệt là ở những người trẻ tuổi. Tác động cơ học mạnh có thể làm cho bao xơ đĩa đệm bị vỡ đột ngột, nhân nhầy bên trong chảy ra ngoài.
• Các tác động cơ học khác: Lao động nặng nhọc, vận động không đúng cách, lười vận động,… Những thói quen này có thể làm tăng áp lực. đến cột sống, làm suy yếu đĩa đệm và dẫn đến thoát vị.
• Một số yếu tố nguy cơ: Ngoài ra, nguy cơ mắc thoát vị đĩa đệm cũng có thể tăng lên đáng kể khi gặp các yếu tố nguy cơ như tiền sử gia đình bị thoát vị đĩa đệm, thừa cân – béo phì, chế độ ăn thiếu canxi, khoáng chất, vitamin, ảnh hưởng của bệnh thoái hóa cột sống, v.v. Những yếu tố này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến độ đàn hồi và dẻo dai của đĩa đệm và làm tăng nguy cơ thoát vị.

Dấu hiệu của bệnh thoát vị đĩa đệm L5 S1

Như đã nói, thoát vị đĩa đệm L5 S1 thường không có triệu chứng trong giai đoạn phồng của đĩa đệm. Ban đầu, bệnh chỉ gây ra các triệu chứng đau nhẹ đến trung bình. 

Tuy nhiên, nếu không được điều trị kịp thời, nhân nhầy đĩa đệm thoát vị có thể chèn ép vào dây thần kinh, từ đó gây ra các triệu chứng nghiêm trọng.

Bệnh lý điển hình bởi cơn đau vùng thắt lưng, cơn đau có thể bùng phát đột ngột.

Các triệu chứng của thoát vị đĩa đệm L5 S1:

• Bệnh đặc trưng bởi những cơn đau thắt lưng, cơn đau có thể xuất hiện đột ngột hoặc cũng có thể xuất hiện từ từ.
• Cơn đau do thoát vị đĩa đệm L5 S1 có tính chất cơ học, mức độ giảm nhẹ khi nghỉ ngơi và nặng lên khi đi lại, vận động nhiều.
• Những cơn đau thắt lưng khiến người bệnh giảm phạm vi hoạt động, đặc biệt là các động tác cúi, ngửa, lùi, cúi người.
• Khi ấn vào gai đốt sống L5 sẽ gây đau buốt.
• Một số trường hợp có thể thấy cột sống bị vẹo, cong do nhân nhầy thoát vị ra ngoài bao.

Khi mới khởi phát, bệnh chủ yếu gây đau vùng thắt lưng. Tuy nhiên, theo thời gian, lượng nhân nhầy thoát vị có thể dẫn đến chèn ép lên rễ thần kinh và gây ra các triệu chứng như:

• Đau lưng lan đến đùi, hông và cơ dọc theo đường đi của dây thần kinh tọa (đau thần kinh tọa)
• Đau tăng khi hắt hơi hoặc ho
• Rối loạn vận động, cảm giác (ngứa ran, tê, dị cảm,…)
• Rối loạn phản xạ chi dưới
• Rối loạn dinh dưỡng (gây bại liệt, teo chân tay,…)

Hầu hết các trường hợp thoát vị đĩa đệm đều không có triệu chứng lâm sàng hoặc chỉ gây đau ở vùng thắt lưng. Chỉ những trường hợp nặng bệnh mới gây ra các triệu chứng rõ ràng do chèn ép rễ thần kinh.

Thoát vị đĩa đệm L5 S1 có nguy hiểm không

Bệnh thoát vị đĩa đệm L5 S1 có thể gây ra hội chứng chùm đuôi ngựa.

Thoát vị đĩa đệm L5 S1 là bệnh mãn tính, dai dẳng và tiến triển chậm. Tuy nhiên, những triệu chứng do bệnh gây ra lại ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả công việc, sinh hoạt và tâm lý của người bệnh.

Trong một số trường hợp, các nhân đĩa đệm hoàn toàn có thể tràn ra ngoài và chèn ép lên các rễ thần kinh ở vùng L5 S1. Nếu bệnh không được điều trị kịp thời có thể gây ra các biến chứng sau:

• Giảm chất lượng cuộc sống: Đây là một trong những biến chứng thường gặp do các bệnh mãn tính về xương khớp gây ra. Trên thực tế, các cơn đau và các biểu hiện lâm sàng của bệnh ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt, chất lượng giấc ngủ và hiệu quả công việc. Hơn nữa, cơn đau dai dẳng và kéo dài còn ảnh hưởng đến tâm lý gây căng thẳng, lo lắng quá mức.
• Yếu và liệt hai chi dưới: Khi các rễ thần kinh bị chèn ép lâu ngày có thể dẫn đến rối loạn vận động, phản xạ, dinh dưỡng và cảm giác ở hai chi dưới. Theo thời gian, các cơ tứ chi có xu hướng bị teo đi, giảm khả năng vận động, dẫn đến teo cơ và yếu các chi dưới.
• Hội chứng Cauda equina: Hội chứng này là một biến chứng nghiêm trọng do thoát vị đĩa đệm L5 S1 gây ra. Tình trạng này xảy ra khi rễ thần kinh bị chèn ép lâu ngày và nặng nề, ảnh hưởng đến chức năng cơ xương khớp, cơ quan bài tiết, sinh dục,…

Chẩn đoán bệnh

Bệnh thoát vị đĩa đệm L5 S1 được chẩn đoán thông qua các biểu hiện lâm sàng và các xét nghiệm cận lâm sàng. Các kỹ thuật chẩn đoán được tiến hành nhằm xác định cụ thể bệnh lý, loại trừ các khả năng có thể xảy ra, giúp đánh giá dễ dàng mức độ thoát vị đĩa đệm L5 S1.

Kỹ thuật chẩn đoán được tiến hành nhằm xác định cụ thể bệnh lý.

Một số kỹ thuật được áp dụng trong chẩn đoán bệnh lý, bao gồm:

• Khám lâm sàng: Đầu tiên, bác sĩ chuyên khoa sẽ thăm dò các triệu chứng, tiền sử gia đình và bản thân của bệnh nhân. Sau đó, bệnh nhân được yêu cầu thực hiện một số hoạt động để đánh giá sức mạnh cơ theo mức độ (thường chia thành 6 bước, từ mức 0 đến mức 5)
• Chụp X-quang: Khác với các bệnh lý xương khớp khác, hình ảnh chụp X-quang ít có giá trị chẩn đoán bệnh thoát vị đĩa đệm. Tuy nhiên, qua xét nghiệm này giúp bác sĩ loại trừ một số khả năng có thể xảy ra như viêm cột sống dính khớp, thoái hóa đốt sống cổ.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): là một trong những xét nghiệm có giá trị nhất trong chẩn đoán thoát vị đĩa đệm L5 S1. Thông qua hình ảnh kiểm tra, bác sĩ sẽ dễ dàng hơn trong việc xác định vị trí thoát vị, loại thoát vị cũng như mức độ của khối thoát vị. Từ đó đưa ra những đánh giá và phương pháp điều trị phù hợp.
• Chụp cắt lớp: CT (chụp cắt lớp vi tính) ít được chỉ định trong chẩn đoán bệnh lý, trừ trường hợp bệnh nhân không đủ điều kiện để chụp MRI (chi phí cao). Những hình ảnh từ phim chụp CT sẽ giúp bác sĩ đánh giá tình trạng đĩa đệm, xác định vùng đĩa đệm bị tổn thương, phân loại thoát vị.
• Một số xét nghiệm khác: Trong một số trường hợp cần thiết, bác sĩ chuyên khoa cũng có thể yêu cầu người bệnh chụp X quang hoặc điện cơ đồ để giúp loại trừ nguy cơ hẹp ống sống, đánh giá mức độ chèn ép rễ thần kinh, trương lực ở cơ bắp.

Phương pháp điều trị thoát vị đĩa đệm L5 S1

Bệnh thoát vị đĩa đệm nói chung và thoát vị đĩa đệm L5 S1 nói riêng là bệnh mãn tính, diễn tiến âm thầm và hầu như không thể chữa khỏi hoàn toàn. Các phương pháp điều trị chỉ có tác dụng kiểm soát các biểu hiện lâm sàng, hỗ trợ làm chậm quá trình tiến triển của bệnh cũng như phục hồi chức năng vận động.

Phương pháp điều trị cụ thể được bác sĩ chỉ định dựa trên mức độ thoát vị, vị trí thoát vị, loại thoát vị và một số yếu tố khác như tuổi, mức độ đáp ứng, mong muốn của bệnh nhân… Hiện nay, việc điều trị thoát vị đĩa đệm L5 S1 bao gồm 3 phương pháp chính là vật lý trị liệu, điều trị nội khoa và điều trị ngoại khoa.

Lối sống cho người thoát vị đĩa đệm L5 S1

Thoát vị đĩa đệm là một trong những căn bệnh xương khớp mãn tính. Vì vậy, người bệnh cần chủ động kết hợp các biện pháp chăm sóc và sinh hoạt lành mạnh để kiểm soát bệnh hiệu quả.

• Tránh các hoạt động làm tăng áp lực lên đĩa đệm như vận động mạnh, lao động gắng sức, thay đổi tư thế đột ngột, nằm sau tư thế,….
• Thừa cân hoặc béo phì có thể làm tăng áp lực lên đĩa đệm thoát vị, đẩy nhanh quá trình tiến triển của bệnh. Vì vậy, người bệnh cần luyện tập thể dục thể thao, điều chỉnh chế độ ăn uống để kiểm soát cân nặng, giữ gìn sức khỏe và sự cân đối.
• Trong giai đoạn bệnh lý ổn định, người bệnh nên bơi lội, tập yoga thường xuyên để giúp kéo giãn cột sống, giải phóng áp lực lên đĩa đệm bị tổn thương, cải thiện chức năng vận động. Trong trường hợp nặng, người bệnh nên thực hiện các bài tập vật lý trị liệu theo chỉ định của bác sĩ.
• Căng thẳng quá mức có thể kích thích các cơ co bóp quá mức và gây ra những cơn đau dữ dội ở đốt sống thắt lưng. Vì vậy, bên cạnh các phương pháp điều trị, người bệnh nên có tâm lý thoải mái, lạc quan để hỗ trợ quá trình điều trị đạt kết quả tốt nhất.
• Cần chú ý khi chơi thể thao, lao động, tham gia giao thông và sinh hoạt để hạn chế tối đa nguy cơ tai nạn, thương tích,… Các tác động cơ học mạnh có thể khiến bao đĩa đệm bị vỡ, chèn ép can thiệp phẫu thuật.

Bệnh thoát vị đĩa đệm L5 S1 khá phổ biến ở người trung niên và cao tuổi, đặc biệt là những người có thói quen sinh hoạt không lành mạnh, béo phì, thừa cân,… gây ra những biến chứng nặng nề, ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Vì vậy, khi nhận thấy những biểu hiện bất thường, bạn cần đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị thích hợp.

Xem thêm: 3 Căn bệnh về cột sống thường gặp ở người trưởng thành