1. Đau lưng do co cứng hệ thống cơ và dây chằng vùng lưng cấp tính
Đau lưng do co cứng hệ thống cơ và dây chằng là một trong những nguyên nhân thường gặp khi người bệnh bị đau lưng cấp tính, nhất là với những đối tượng nhân viên văn phòng, người trẻ tuổi.
Ngoài ra khi vận động xoắn văn quá mức, bê vật nặng mà không khởi động trước. Vận động đột ngột, nằm ngủ sai tư thế, ngồi hoặc đứng lâu một tư thế,… cũng chính là nguyên nhân gây cho các khối cơ bị căng cứng ở cạnh sống cùng với hệ thống dây chằng cột sống.
Thông thường khi người bệnh bị đau lưng đột ngột, kèm theo phần cơ cạnh cột sống thắt lưng bị co cứng. Người bệnh lúc này sẽ rất khó chuyển động các tư thế. Những cơn đau sẽ khiến cho người bệnh thường phải nằm nguyên một chỗ để giảm đau. Tuy nhiên các cơn đau sẽ thường không lan xuống phần mông và phần chân. Ngoài ra người bệnh cũng không có những biểu hiện như tê bì chân tay hay rối loạn đại tiểu tiện.
Đối với nguyên nhân đau lưng do hệ thống cơ bị co cứng thường sẽ được ưu tiên điều trị bằng việc nằm nghỉ ngơi ở trên nền cứng. Hoặc được chỉ định sử dụng các loại thuốc giảm đau chống viêm giãn cơ thông thường.
Người bệnh thông thường sau 5 đến 7 ngày sẽ thuyên giảm tình trạng đau và khỏi. Tuy nhiên nếu như tình trạng đau không thuyên giảm, kéo dài hơn hoặc cơn đau kèm theo tình trạng đau lan xuống chân, mông và chân bị tê bì,…lúc này người bệnh cần đến kiểm tra với bác sĩ chuyên khoa cột sống.
2. Đau lưng do thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng-cùng
Thoát vị đĩa đệm ở cột sống thắt lưng cùng là một trong những nguyên nhân gây lên tình trạng đau lưng hàng đầu hiện nay. Đặc biệt thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng cùng hiện nay đang có xu hướng trẻ hóa. Những người ở nhóm độ tuổi 20 cũng có thể mắc bệnh, độ tuổi chiếm tỷ lệ cao mắc bệnh nằm ở nhóm độ tuổi từ 30 đến 50 tuổi.
Đối với thoát vị đĩa đệm, có rất nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng bệnh. Tuy nhiên nguyên nhân chủ yếu là do khi mang vác vật nặng không khởi động trước hoặc bê sai tư thế. Ngoài ra có có các nguyên nhân do tính chất công việc nghề nghiệp như nghề lái xe đường dài, nghề lao động chân tay nặng nhọc, nhân viên văn phòng ngồi nhiều, do cơ địa hoặc do chấn thương tai nạn.
Triệu chứng điển hình của thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng cùng đó là đau phần thắt lưng, đau lan dọc xuống mông và chân, mông và chân tê bì. Để chẩn đoán chính xác tình trạng của bệnh. Bệnh nhân cần được chụp Xquang cột sống các tư thế được chỉ định. Kèm theo đó là chụp cộng hưởng từ MRI phần cột sống thắt lưng cùng để chẩn đoán bệnh chính xác và đưa ra phương pháp điều trị.
Tùy thuộc vào tình trạng đau thoát vị của người bệnh, mức độ ảnh hưởng của bệnh đến cuộc sống, thời gian bị bệnh, tính chất công việc hay nguyên nhân gây bệnh,… mà mỗi trường hợp bệnh cụ thể cũng sẽ có những phương pháp điều trị khác nhau.
Đối với thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng cùng, một số phương pháp điều trị như uống thuốc, tiêm cột sống, mổ thoát vị bằng phương pháp mổ nội soi, sử dụng phương pháp đốt sóng cao tần RF,….
3. Đau lưng do thoái hoá đĩa đệm và thân đốt sống
Thoái hóa đĩa đệm và thoái hóa thân đốt sống thường gặp ở nhóm 40 tuổi. Đây là tình trạng các đĩa đệm bị mất nước dẫn đến kém đàn hồi, giảm khả năng cúi giãn. Đồng thời xuất hiện các gai xương, thân đốt sống bị thoái hóa.
Bệnh thoái hóa thường xuất hiện ở những đối tượng thường xuyên mang vác nặng, lái xe đường dài, chế độ dinh dưỡng kém,…
Thoái hóa đĩa đệm và thân đốt sống sẽ có các triệu chứng điển hình như đau thắt lưng, thường xuyên cảm giác co cứng thắt lưng, gặp khó khăn khi thay đổi tư thế,….
Đối với thoái hóa đĩa đệm và thân đốt sống, để có thể chẩn đoán chính xác bệnh. Bệnh nhân cần phải được thăm khám với các chuyên gia cột sống kết hợp với chụp x-quang hoặc chụp cộng hưởng từ MRI.
4. Đau lưng do trượt thân đốt sống
Đây là tình trạng một thân đốt sống bị trượt ra trước so với phần thân đốt sống phía dưới. Hai vị trí hay gặp nhất đó chính là trượt thân đốt sống L4 ra trước thân đốt sống L5 hoặc trượt thân L5 ra trước thân đốt sống S1.
Trượt đốt sống là tình trạng một thân đốt sống trượt ra trước so với thân đốt sống phía dưới, và trượt thân đốt sống thắt lưng số 4 (ký hiệu L4) ra trước thân đốt sống thắt lưng số 5 (L5) và/hoặc trượt thân L5 ra trước thân đốt sống cùng số 1 (ký hiệu S1) là hai vị trí hay gặp nhất.
Trượt thân đốt sống thường xuất hiện ở nữ giới trên 40 tuổi và có thể liên quan đến chấn thương cũ, hay mang vác nặng, sinh đẻ nhiều…
Trượt thân đốt sống gây đau lưng do mất vững cột sống và có thể kèm đau, tê bì chân do khi các đốt sống trượt lên nhau gây chèn ép đường thoát ra của các dây thần kinh chạy xuống hai chân. Bệnh nhân thường cảm thấy đau ở lưng thấp, kèm theo đau háng, bắp đùi. Đau thường nặng hơn khi bệnh nhân ngồi và sẽ thấy dễ chịu hơn khi nằm hoặc thay đổi tư thế.
Đối với trượt thân đốt sống, để có thể chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh. Bệnh nhân sẽ được chỉ định chụp x-quang ở 6 tư thế, bao gồm: (thẳng-nghiêng, cúi-ưỡn, chếch ¾ trái-phải. Cùng với đó là việc kết hợp chụp cộng hưởng từ MRI cột sống thắt lưng cùng, ngoài ra bệnh nhân cũng có thể chụp thêm CT cột sống thắt lưng cùng.
5. Đau lưng do bệnh lý hẹp ống sống thắt lưng cùng
Hẹp ống sống thắt lưng cùng là tình trạng chu vi ống sống (nơi để các dây thần kinh đi qua) bị thu hẹp lại, kết quả làm cho các dây thần kinh bị chèn ép. Đây là bệnh lý của tuổi trung niên và tuổi già, là hậu quả của tình trạng phì đại hệ thống các dây chằng, phì đại các khớp đốt sống, thoát vị đĩa đệm, xuất hiện các mỏ xương thoái hoá…
Tuỳ mức độ hẹp của ống sống (nhẹ-vừa-nặng) sẽ dẫn đến các dây thần kinh chạy xuống mông-chân bị chèn ép ở các mức độ khác nhau và biểu hiện các triệu chứng lâm sàng khác nhau tương ứng. Điển hình, bệnh nhân đau lưng kèm theo đau lan xuống mông, dọc chân ở một hoặc cả hai bên, cảm giác tê bì nhiều mông-chân, ở mức độ nặng bệnh nhân có thể kèm cảm giác hai chân bị bóp chặt, tức nặng hai chân, bệnh nhân bước đi khó khăn, đi một đoạn lại phải dừng lại nghỉ và bóp hai chân rồi mới bước tiếp. Ngoài ra, bệnh nhân cũng không thể đứng lâu, sau 5-10 phút bệnh nhân cần tìm chỗ để ngồi và dựa.
Để chẩn đoán xác định, bệnh nhân cần được chup phim Xquang các tư thế và chụp phim cộng hưởng từ cột sống thắt lưng-cùng. Với hẹp ống sống nhẹ-vừa, khi các triệu chứng chưa rầm rộ, mức độ ảnh hưởng đến chất lượng sống của bệnh nhân còn ít, bệnh nhân có thể đi lại và đứng lâu bình thường thì ưu tiên điều trị nội khoa kết hợp tập luyện-phục hồi chức năng.
Chỉ định phẫu thuật mở rộng ống sống, giải phóng chèn ép thần kinh đặt ra khi các triệu chứng nặng lên, bệnh nhân đau kèm tê bì chân nhiều, khả năng đứng và đi lại bị hạn chế. Kết quả phẫu thuật rất khả quan nên khi có chỉ định, bác sĩ Khánh khuyên mọi người nên sớm đưa ra quyết định điều trị cho người thân của mình, tránh để các dây thần kinh bị chèn ép quá lâu, hiệu quả điều trị sẽ bị hạn chế.
7. Đau lưng do xẹp thân đốt sống
Nhóm tổn thương này chủ yếu gặp ở những bệnh nhân trung niên hoặc người già, và hai nguyên nhân thường gặp gây xẹp thân đốt sống chính là do ngã và/hoặc do tổn thương U gây nên. Hoàn cảnh hay gặp nhất thường do người già xương loãng bị ngã ngồi đập mông trên nền cứng trong nhà tắm, ngã xe đạp-xe máy, có thể tai nạn rất nhẹ nhàng nhưng trên nền xương loãng nên các thân đốt sống bị xẹp kèm phù nề, dẫn đến bệnh nhân đau thắt lưng nhiều, rất khó khăn để ngồi dậy và đi lại, thay đổi tư thế bệnh nhân cũng thấy khó khăn vì đau.
Tình trạng đau thường chỉ biểu hiện tại chỗ, không lan mông và chân, bệnh nhân cũng ít có biểu hiện tê bì tay chân và rối loạn đại tiểu tiện. Một số trường hợp bệnh nhân bị xẹp thân đốt sống trên nền một khối u di căn đến thân đốt sống đó.
Để chẩn đoán xác định, bệnh nhân cần được khai thác kỹ tiền sử tai nạn (dù nhỏ nhất), chụp phim xquang cột sống thắt lưng các tư thế, chụp phim cộng hưởng từ cột sống thắt lưng và đo mật độ xương. Nếu nghi ngờ do khối u di căn đến, bệnh nhân cần được làm các xét nghiệm đi tìm khối u nguyên phát cũng như đánh giá tình trạng di căn xương khớp của khối u (Xét nghiệm chất chỉ điểm khối U, xạ hình xương, siêu âm tuyến giáp-tuyến vú, sinh thiết thân đốt sống làm giải phẫu bệnh..).
Về điều trị, có nhiều giải pháp cho tổn thương xẹp thân đốt sống tuỳ thuộc từng tổn thương cụ thể: từ phẫu thuật cố định đốt sống, bơm xi-măng tạo hình lại thân đốt sống, đến bó bột, đo áo chỉnh hình cột sống và nghỉ ngơi, truyền loãng xương kết hợp thuốc giảm đau-giãn cơ…Trong thời gian gần đây, giải pháp bơm xi măng sinh học tạo hình lại thân đốt sống cho bệnh nhân xẹp thân đốt sống có loãng xương mang lại kết quả rất khả quan.
Đỡ đau lưng ngay sau khi bơm xi măng, thân đốt sống phục hồi được chiều cao, bệnh nhân chỉ cần gây tê tại chỗ và có thể xuất viện một ngày sau khi bơm xi-măng, hệ số an toàn cao..là những ưu điểm nổi bật của giải pháp điều trị này.
Ngoài 7 nguyên nhân thường gặp ở trên, một số tổn thương khác cũng có thể gây đau lưng cho các Bạn, ví dụ như sỏi thận-niệu quản, bệnh Lao cột sống, các khối u sau phúc mạc vùng thắt lưng, ngã ngồi đập mông gây gãy đỉnh xương cụt…Để chẩn đoán các bệnh lý này, bệnh nhân cần được thăm khám bởi các bác sĩ chuyên khoa cột sống-chuyên khoa tiêu hoá-tiết niệu kết hợp thực hiện các thăm dò cận lâm sàng chẩn đoán cần thiết kèm theo, tùy từng trường hợp cụ thể.
Xem thêm: Gai đôi cột sống S1: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị
