Hiếm Muộn Là Gì? Dấu Hiệu, Nguyên Nhân & Điều Trị

Hiếm Muộn Là Gì? Dấu Hiệu, Nguyên Nhân Và Phương Pháp Điều Trị

Cập nhật lần cuối: 05/02/2025

Hiếm muộn là gì? Đây là tình trạng mà các cặp vợ chồng không thể thụ thai tự nhiên sau 12 tháng chung sống, quan hệ tình dục đều đặn mà không sử dụng biện pháp tránh thai. Với tỷ lệ hiếm muộn ngày càng tăng, việc nhận biết sớm nguyên nhân và áp dụng các phương pháp điều trị kịp thời sẽ giúp các cặp đôi tăng cơ hội làm cha mẹ. Cùng tìm hiểu chi tiết về dấu hiệu, nguyên nhân và quy trình khám chữa hiếm muộn trong bài viết này!

Hiếm muộn là gì?

Định nghĩa hiếm muộn

Theo ThS. BS Nguyễn Duy Phương, Giám đốc TT Hiếm muộn & Y học giới tính Hà Nội: “Hiếm muộn là tình trạng một cặp vợ chồng quan hệ tình dục đều đặn, không sử dụng biện pháp tránh thai nhưng sau 12 tháng vẫn chưa có thai. Nếu người vợ trên 35 tuổi, khoảng thời gian này được rút ngắn xuống còn 6 tháng.”

Hiếm muộn có thể xuất phát từ các vấn đề ở nữ giới, nam giới, hoặc cả hai. Đây là một tình trạng phổ biến và đang có xu hướng gia tăng do áp lực công việc, lối sống và các yếu tố môi trường. Nguyên nhân cụ thể cần được xác định thông qua các buổi khám vô sinh hiếm muộn cùng bác sĩ chuyên khoa.

Thực trạng hiếm muộn

Tại Việt Nam, tỷ lệ hiếm muộn ước tính khoảng 7,7% trên tổng số các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh sản. Điều đáng chú ý, gần 50% số trường hợp hiếm muộn rơi vào nhóm dưới 30 tuổi. (1)

Hiếm muộn không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản mà còn tác động lớn đến tâm lý và hạnh phúc gia đình. Tuy nhiên, với sự phát triển của y học, hầu hết các trường hợp hiếm muộn đều có thể được điều trị thành công nếu phát hiện và can thiệp sớm.

Hiếm muộn ở nữ là gì?

Hiếm muộn ở nữ giới chiếm đến 40% các trường hợp vô sinh, thường liên quan đến các vấn đề về rụng trứng, tắc nghẽn vòi trứng, lạc nội mạc tử cung hoặc các bất thường về tử cung và buồng trứng. Những nguyên nhân này có thể làm giảm khả năng thụ tinh hoặc ngăn cản phôi thai phát triển.

Hiếm muộn ở nam là gì?

Các ca vô sinh hiếm muộn có nguyên nhân từ phía nam giới chiếm hơn 40%. Hiếm muộn ở nam giới thường xuất phát từ chất lượng hoặc số lượng tinh trùng kém, các bất thường di truyền, hoặc các bệnh lý về cơ quan sinh dục. Ngoài ra, lối sống không lành mạnh như hút thuốc, uống rượu và căng thẳng cũng làm tăng nguy cơ hiếm muộn.

Dấu hiệu nhận biết vô sinh hiếm muộn là gì?

Dấu hiệu hiếm muộn ở nữ là gì?

Ở nữ giới, hiếm muộn có thể biểu hiện thông qua nhiều dấu hiệu bất thường liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt, cơ quan sinh sản và khả năng thụ thai:

Kinh nguyệt không đều: Đây là dấu hiệu phổ biến nhất của hiếm muộn, thường xuất hiện dưới dạng kinh nguyệt quá thưa, quá dày, hoặc không đều đặn giữa các chu kỳ. Một số trường hợp có thể vô kinh hoàn toàn hoặc bị rong kinh kéo dài.
Đau vùng chậu: Cơn đau thường xuất hiện trong kỳ kinh nguyệt hoặc khi quan hệ tình dục. Đây có thể là dấu hiệu của các bệnh lý như lạc nội mạc tử cung hoặc viêm nhiễm vùng chậu, gây ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng thụ thai.
Không có thai sau 12 tháng: Dù quan hệ tình dục đều đặn và không sử dụng biện pháp tránh thai, việc không thể mang thai sau một năm là dấu hiệu quan trọng cảnh báo vấn đề về hiếm muộn.
Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS): Đây là rối loạn nội tiết tố phổ biến, ảnh hưởng đến quá trình rụng trứng và giảm khả năng thụ thai.
Các vấn đề về tử cung hoặc vòi trứng: Bao gồm tắc vòi trứng, u xơ tử cung hoặc dính buồng tử cung. Những vấn đề này có thể ngăn cản sự thụ tinh hoặc cản trở phôi phát triển.

Dấu hiệu hiếm muộn ở nam

Nam giới hiếm muộn thường không có nhiều biểu hiện rõ ràng, nhưng một số dấu hiệu dưới đây có thể giúp nhận biết:

Tinh dịch bất thường: Tinh dịch ít, loãng, hoặc có màu sắc lạ như vàng, nâu thường cho thấy bất thường trong tinh trùng hoặc tuyến sinh dục.
Rối loạn chức năng sinh lý: Bao gồm rối loạn cương dương, xuất tinh sớm hoặc xuất tinh ngược dòng. Đây là những nguyên nhân trực tiếp ảnh hưởng đến khả năng thụ tinh.
Đau hoặc sưng tinh hoàn: Các cơn đau kéo dài hoặc xuất hiện sưng ở tinh hoàn có thể liên quan đến viêm nhiễm, giãn tĩnh mạch thừng tinh hoặc các khối u.
Tiền sử bệnh lý: Các bệnh lý như quai bị sau tuổi dậy thì, chấn thương vùng sinh dục, hoặc phẫu thuật liên quan đến cơ quan sinh sản có thể gây ảnh hưởng đến chức năng sinh sản.
Suy giảm ham muốn: Sự thay đổi nồng độ testosterone hoặc các vấn đề nội tiết có thể làm giảm ham muốn tình dục và khả năng sinh sản.

Nguyên nhân gây hiếm muộn là gì?

Nguyên nhân hiếm muộn ở nữ giới

Hiếm muộn ở nữ giới có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố liên quan đến cơ quan sinh sản, tuổi tác và nội tiết tố. Những nguyên nhân chính bao gồm:

Rối loạn rụng trứng: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, chiếm khoảng 25-30% các trường hợp hiếm muộn ở nữ. Rối loạn rụng trứng có thể khiến quá trình thụ thai gặp khó khăn hoặc không thể xảy ra. Các hội chứng như buồng trứng đa nang (PCOS), suy buồng trứng sớm hoặc rối loạn nội tiết tố thường gây ra tình trạng này.(2)
Lạc nội mạc tử cung: Một bệnh lý nghiêm trọng ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, gây dính và tắc vòi trứng, làm cản trở sự di chuyển của trứng và tinh trùng. Theo các nghiên cứu, khoảng 10-15% phụ nữ hiếm muộn được chẩn đoán mắc bệnh này.(3)
Tắc vòi trứng: Tình trạng tắc nghẽn vòi trứng làm ngăn cản sự di chuyển của tinh trùng đến gặp trứng hoặc phôi di chuyển về tử cung. Tắc vòi trứng thường do viêm nhiễm vùng chậu, nhiễm trùng hoặc phẫu thuật trước đó.
Tuổi tác: Phụ nữ trên 35 tuổi có khả năng sinh sản giảm đáng kể. Điều này do số lượng và chất lượng trứng giảm theo thời gian, tăng nguy cơ bất thường nhiễm sắc thể và các biến chứng trong quá trình thụ thai.
Bất thường về tử cung: U xơ tử cung, polyp tử cung, hoặc dính buồng tử cung có thể làm giảm khả năng phôi bám vào tử cung và phát triển.

Nguyên nhân hiếm muộn ở nam giới

Nam giới cũng có thể đối mặt với nhiều nguyên nhân gây hiếm muộn, phần lớn liên quan đến tinh trùng hoặc cơ quan sinh dục:

Tinh trùng yếu hoặc ít: Đây là nguyên nhân hàng đầu ở nam giới, chiếm khoảng 30-40% các trường hợp hiếm muộn. Tinh trùng có thể bị suy giảm chất lượng, di chuyển kém hoặc hình dạng bất thường, dẫn đến khó thụ tinh.
Bất thường về cấu trúc: Tắc ống dẫn tinh, giãn tĩnh mạch thừng tinh hoặc các tổn thương vùng sinh dục có thể ảnh hưởng đến việc sản xuất và vận chuyển tinh trùng. Giãn tĩnh mạch thừng tinh, một bệnh lý thường gặp, ảnh hưởng đến khoảng 15% nam giới trưởng thành và gây ra 40% các trường hợp hiếm muộn nam.(4)
Lối sống không lành mạnh: Sử dụng rượu bia, thuốc lá hoặc chất kích thích có thể làm suy giảm khả năng sinh sản. Ngoài ra, căng thẳng kéo dài, béo phì và thiếu vận động cũng là yếu tố làm giảm chất lượng tinh trùng.
Bệnh lý di truyền: Các bất thường về gen hoặc nhiễm sắc thể, chẳng hạn hội chứng Klinefelter, có thể ảnh hưởng đến khả năng sản xuất tinh trùng và chức năng sinh sản.
Nhiễm trùng: Nhiễm trùng vùng sinh dục, chẳng hạn như viêm mào tinh hoàn hoặc viêm tuyến tiền liệt, cũng có thể gây cản trở khả năng sinh sản ở nam giới.

Hiếm muộn không rõ nguyên nhân

Có khoảng 10% các cặp vợ chồng hiếm muộn không thể tìm ra nguyên nhân dù đã thực hiện đầy đủ các xét nghiệm và chẩn đoán. Đây được gọi là hiếm muộn không rõ nguyên nhân (5). Trong những trường hợp này, các phương pháp hỗ trợ sinh sản như thụ tinh nhân tạo (IUI) hoặc thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) thường được khuyến nghị để tăng khả năng thụ thai.

Khám hiếm muộn gồm những gì?

Quy trình khám hiếm muộn

Để chẩn đoán và điều trị hiếm muộn một cách hiệu quả, việc thăm khám và đánh giá sức khỏe sinh sản của cả hai vợ chồng là rất cần thiết. Dưới đây là các bước cơ bản trong quy trình khám hiếm muộn tại các cơ sở y tế:

1. Khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ trao đổi với bệnh nhân về tình trạng sức khỏe tổng quát, tiền sử bệnh lý, các yếu tố nguy cơ tiềm ẩn và những triệu chứng đang gặp phải.

2. Xét nghiệm máu:

Xét nghiệm này giúp kiểm tra nồng độ hormone sinh sản, chẳng hạn như LH, FSH, estrogen ở nữ giới và testosterone ở nam giới.

Ngoài ra, xét nghiệm máu còn hỗ trợ phát hiện các bất thường di truyền hoặc dấu hiệu nhiễm trùng, từ đó xác định nguyên nhân gây hiếm muộn.

3. Siêu âm và chụp tử cung – vòi trứng:

Siêu âm là bước không thể thiếu để đánh giá cấu trúc của tử cung, buồng trứng và phát hiện các bất thường như u xơ tử cung, lạc nội mạc tử cung hoặc buồng trứng đa nang.

Chụp tử cung – vòi trứng (HSG) giúp kiểm tra sự thông suốt của vòi trứng, một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến khả năng thụ thai.

4. Xét nghiệm tinh dịch đồ:

Phương pháp này tập trung vào việc đánh giá chất lượng và số lượng tinh trùng, bao gồm khả năng di chuyển và hình dạng của tinh trùng. Đây là bước quan trọng để chẩn đoán nguyên nhân hiếm muộn ở nam giới.

Gói khám vô sinh hiếm muộn tại Bệnh viện Đa khoa Hà Nội

Trung tâm Hiếm muộn & Y học giới tính tại Bệnh viện Đa Khoa Hà Nội là địa chỉ khám chữa hiếm muộn uy tín được các cặp vợ chồng mong con tin tưởng lựa chọn. Trung tâm có sẵn các gói khám vô sinh hiếm muộn phù hợp với từng tình trạng sức khỏe cũng như nhu cầu của từng cặp vợ chồng.

Chi phí khám vô sinh hiếm muộn tại Bệnh viện Đa khoa Hà Nội đều được công khai minh bạch. Trước khi bắt đầu buổi khám, bác sĩ sẽ tư vấn gói khám phù hợp với từng tình trạng sức khỏe. Thông thường, một gói khám tiêu chuẩn sẽ có chi phí từ 5 triệu đồng, ngoài ra bệnh viện còn có các chương trình ưu đãi hấp dẫn dành cho các cặp vợ chồng vì vậy mọi người không cần quá áp lực về tài chính.

Bệnh viện tự hào sở hữu đội ngũ bác sĩ đầu ngành trong lĩnh vực sinh sản, giàu kinh nghiệm và tận tâm với bệnh nhân. Những cái tên quen thuộc như: ThS. BS Nguyễn Duy Phương, ThS. BS Nguyễn Thị Thu, ThS. BS Nguyễn Văn Long… cùng đội ngũ bác sĩ tại IVF Hà Nội đã giúp các cặp vợ chồng hiếm muộn lâu năm thành công đón con yêu về nhà.

Các phương pháp điều trị hiếm muộn là gì?

Điều trị hiếm muộn bằng thuốc và hormone

Phương pháp điều trị bằng thuốc và hormone thường được áp dụng cho những trường hợp rối loạn nội tiết hoặc rối loạn rụng trứng ở nữ giới. Một số loại thuốc và liệu pháp hormone phổ biến bao gồm:

Thuốc kích thích rụng trứng: Các loại thuốc như clomiphene citrate (Clomid) hoặc gonadotropin được sử dụng để kích thích buồng trứng sản sinh trứng đều đặn.
Bổ sung hormone: Đối với nam giới có nồng độ testosterone thấp hoặc nữ giới có vấn đề về nội tiết, bác sĩ sẽ chỉ định liệu pháp hormone. Điều này giúp cân bằng nội tiết tố và cải thiện khả năng sinh sản.

Can thiệp bằng phẫu thuật

Phẫu thuật được chỉ định trong những trường hợp nguyên nhân hiếm muộn liên quan đến các vấn đề cấu trúc của cơ quan sinh sản. Các phương pháp can thiệp phổ biến bao gồm:

Phẫu thuật nội soi điều trị tắc vòi trứng: Đây là một giải pháp quan trọng giúp thông vòi trứng, cải thiện khả năng thụ thai tự nhiên. Tuy vậy, tỷ lệ thành công của phương pháp này không đảm bảo 100%.
Điều trị lạc nội mạc tử cung: Phẫu thuật nội soi cắt bỏ các mô nội mạc tử cung sai vị trí giúp giảm đau và cải thiện khả năng thụ thai ở phụ nữ.
Điều trị giãn tĩnh mạch thừng tinh ở nam giới: Phẫu thuật điều trị bệnh lý này giúp tăng chất lượng tinh trùng, cải thiện khả năng sinh sản một cách đáng kể.

Các phương pháp hỗ trợ sinh sản

Khi các phương pháp điều trị thông thường không mang lại hiệu quả, các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản hiện đại sẽ được áp dụng:

1. Thụ tinh nhân tạo (IUI):

Đây là phương pháp phổ biến, trong đó tinh trùng đã được lọc rửa sẽ được bơm trực tiếp vào buồng tử cung của người phụ nữ. IUI thường áp dụng cho các trường hợp tinh trùng yếu, ít, hoặc do nguyên nhân tắc nghẽn cổ tử cung.
Tỷ lệ thành công dao động từ 10-25% mỗi chu kỳ điều trị, tùy thuộc vào tuổi tác và tình trạng sức khỏe của người bệnh.

2. Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF):

Trứng và tinh trùng được thụ tinh bên ngoài cơ thể, sau đó phôi được chuyển vào tử cung. Đây là phương pháp tối ưu cho những trường hợp hiếm muộn phức tạp như tổn thương vòi trứng nghiêm trọng hoặc vô sinh không rõ nguyên nhân.

Theo Bác sĩ Nguyễn Thị Thu – Chuyên gia hỗ trợ sinh sản của Trung tâm Hiếm muộn & Y học giới tính Hà Nội: “Tỷ lệ thành công của thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) phụ thuộc vào nhiều yếu tố và có sự khác biệt rõ rệt giữa các trường hợp. Theo thống kê từ các nghiên cứu y tế trên thế giới, phụ nữ dưới 35 tuổi có tỷ lệ thành công trung bình từ 60-70%, nhưng tỷ lệ này giảm dần theo tuổi, đặc biệt sau 40 tuổi. Ngoài ra, kết quả IVF còn bị ảnh hưởng bởi các yếu tố y học và cá nhân của từng bệnh nhân, như nguyên nhân hiếm muộn hay tình trạng sức khỏe tổng quát.”

Trung tâm Hiếm muộn & Y học giới tính tại Bệnh viện Đa Khoa Hà Nội, tỷ lệ thành công của các ca IVF tại đây lên đến ~86% - con số cao TOP đầu miền Bắc — Trung tâm Hiếm muộn & Y học giới tính tại Bệnh viện Đa Khoa Hà Nội, tỷ lệ thành công của các ca IVF tại đây lên đến ~86% – con số cao TOP đầu miền Bắc

Sự kết hợp giữa các phương pháp y học hiện đại và lối sống lành mạnh đã mang lại hy vọng lớn lao cho các cặp vợ chồng hiếm muộn. Theo thống kê của Trung tâm Hiếm muộn & Y học giới tính tại Bệnh viện Đa Khoa Hà Nội, tỷ lệ thành công của các ca IVF tại đây lên đến ~86% – con số cao TOP đầu miền Bắc. Điều này khẳng định rằng hiếm muộn không còn là dấu chấm hết mà chỉ là một thử thách cần sự đồng hành của cả hai vợ chồng và các bác sĩ chuyên khoa.

Câu hỏi thường gặp

Bao nhiêu tuổi mới bị vô sinh?

Vô sinh không phụ thuộc vào tuổi tác cụ thể nhưng nguy cơ tăng cao theo độ tuổi. Ở nữ giới, khả năng sinh sản giảm rõ rệt sau 35 tuổi và rất thấp sau 40. Nam giới cũng bị ảnh hưởng, tuy nhiên sự suy giảm diễn ra chậm hơn, thường sau tuổi 40. Vì vậy, việc duy trì sức khỏe sinh sản và thăm khám sớm là rất quan trọng.

Hiếm muộn và vô sinh khác gì nhau?

Hiếm muộn là tình trạng chậm có con sau 12 tháng quan hệ tình dục đều đặn, không sử dụng biện pháp tránh thai. Vô sinh là khi có một trong hai vợ chồng gặp vấn đề về khả năng sinh sản, dẫn đến không thể có con nếu không can thiệp y học. Nói cách khác, hiếm muộn có thể là biểu hiện ban đầu của vô sinh, nhưng không phải tất cả hiếm muộn đều là vô sinh.

Khám hiếm muộn nghĩa là gì?

Khám hiếm muộn là quá trình kiểm tra sức khỏe sinh sản của cả vợ chồng để xác định nguyên nhân khiến họ chưa thể có con dù quan hệ tình dục đều đặn, không dùng biện pháp tránh thai trong hơn một năm. Quy trình này bao gồm các xét nghiệm, siêu âm, và đánh giá tình trạng cơ quan sinh sản của cả hai.

Làm sao để biết mình bị vô sinh ở nữ?

Nữ giới có thể nghi ngờ vô sinh nếu gặp các dấu hiệu như kinh nguyệt không đều, đau vùng chậu kéo dài, hoặc không thể mang thai sau một năm quan hệ đều đặn. Các bệnh lý như buồng trứng đa nang, lạc nội mạc tử cung hoặc tắc vòi trứng cũng là nguyên nhân phổ biến. Việc thăm khám bác sĩ chuyên khoa sẽ giúp chẩn đoán chính xác hơn.

Chậm kinh do đâu?

Chậm kinh có thể do nhiều nguyên nhân như căng thẳng, rối loạn nội tiết, thay đổi cân nặng đột ngột, hội chứng buồng trứng đa nang hoặc các vấn đề về tuyến giáp. Đôi khi, nguyên nhân có thể là dấu hiệu mang thai hoặc một bệnh lý phụ khoa tiềm ẩn. Để xác định nguyên nhân cụ thể, cần thăm khám y tế.

Khám hiếm muộn là khám những gì?

Khám hiếm muộn bao gồm các bước: thu thập tiền sử sức khỏe, xét nghiệm máu để kiểm tra hormone, siêu âm tử cung và buồng trứng ở nữ giới, xét nghiệm tinh dịch đồ ở nam giới. Ngoài ra, có thể thực hiện chụp tử cung – vòi trứng hoặc sinh thiết nội mạc tử cung nếu cần thiết để đánh giá chức năng sinh sản chi tiết hơn.

Hiếm muộn nên ăn gì?

Người hiếm muộn nên bổ sung thực phẩm giàu dinh dưỡng như rau xanh, trái cây, cá béo (giàu omega-3), ngũ cốc nguyên hạt và các loại hạt. Đặc biệt, cần tăng cường thực phẩm giàu kẽm, vitamin E, C, và axit folic để cải thiện sức khỏe sinh sản. Hạn chế đồ ăn nhanh, đồ chiên rán và chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá.

Hy vọng qua bài viết trên, đã giúp bạn giải đáp thắc mắc: hiếm muộn là gì? Tuy hành trình điều trị vô sinh hiếm muộn không hề dễ dàng nhưng cũng không phải là dấu chấm hết. Trong thời đại y học phát triển, với những tiến bộ vượt bậc của các phương pháp hỗ trợ sinh sản, các cặp vợ chồng vô sinh hiếm muộn lâu năm, bệnh lý phức tạp cũng đã và đang có cơ hội hiện thực hóa giấc mơ làm cha mẹ. Nếu như vợ chồng bạn đang mong con và quan tâm đến các phương pháp điều trị vô sinh hiếm muộn, hay liên hệ 1900 234529 hoặc 0981500770 để nhận tư vấn từ bác sĩ chuyên khoa.

NGUỒN THAM KHẢO: